Museum Rijswijk organiseert samen met het Nederlands Zilvermuseum Schoonhoven van:

13 OKTOBER 2016 T/M 2 APRIL 2017

de simultaantentoonstelling

CROWNED!

DRESS TO IMPRESS AND ROYAL DESIGNS

Replica St. Edwards kroon, Groot-Brittanië
zilver, verguld koper, toermalijn, amethyst, bergkristal, granaat, synthetische stenen, fluweel, hermelijn
diameter 22 cm, hoogte 33 cm

 

Voor menigeen is een kroon een sieraad dat vorstelijk personen op hun hoofd dragen. Over de geschiedenis en de achtergronden van de kroon is veel minder bekend. Dat een kroon is gemaakt van goud en edelstenen lijkt ook vanzelfsprekend maar dat is het niet. De tentoonstelling Gekroonde Hoofden neemt de bezoekers mee naar de boeiende wereld van de kronen.
Op de tentoonstelling in Museum Rijswijk maakt de bezoeker kennis met een rijke verscheidenheid aan kronen, niet alleen uit Europa maar ook uit andere delen van de wereld. Qua vorm en materiaalgebruik wijken de kronen soms heel sterk af van het traditionele beeld dat wij hebben. Een diversiteit aan culturen levert ook een grote variatie aan kroon-vormen op. Het toegepaste materiaal kan (edel-)metaal en (edel-)stenen zijn maar in veel gevallen wordt organisch materiaal gebruikt (textiel, bont, veren, schelpen) omdat dit in veel culturen als bijzonder en kostbaar materiaal wordt beschouwd.

 

Hoofdversiering (ketapu) voor mannen van het Iban volk op Sarawak, Maleisië Gedroogde palmbladeren Diameter 18,5 cm, hoogte 27 cm	Dans- of bruidskroon Sumatra, Indonesië Breedte 38 cm, hoogte 25 cm	Bruidskroon, gedragen door een Chinese bruid in Thailand Zilver, turkoois, koraal Breedte 15 cm 2de helft 19de eeuw

 

Met het dragen van een kroon onderscheidt iemand zich van de rest van de groep of de bevolking. Veelal is het met instemming van de groep dat een persoon een kroon mag dragen. Het kroningsritueel dat hiermee gepaard gaat is het eerste grote thema op de tentoonstelling. In een plechtige bijeenkomst wordt de vorst of leider voorzien van symbolen die zijn unieke positie duidelijk maken. Behalve een fraaie mantel kan dat een zwaard zijn of een rijksappel en tenslotte wordt het hoofd bedekt met een kroon. Al deze voorwerpen symboliseren de wereldlijke macht van de vorst. Deze geeft daar wel iets voor terug namelijk de belofte de bevolking of de groepsleden te beschermen tegen gevaar en ze rechtvaardig te behandelen. In de meeste culturen is dit de kern van het kroningsritueel maar per cultuur of per land zijn er verschillen in uitwerking en dus ook in de vorm en materiaal van de kroon.
Het gebruik van kronen binnen de grote wereldgodsdiensten (Christendom, Islam, Jodendom, Hindoeïsme en Boeddhisme) komt aan de orde binnen het tweede thema op de tentoonstelling.

 

Danskroon Thailand Hout, karton, bladgoud, strass	Olifantskroon, gedragen door een olifant in een processie of bestemd voor een beeld van een olifant India, circa 1920 Zilver, paste Breedte 31 cm

 

Kronen komen niet alleen in grote aantallen voor op beelden van goeden en heiligen, maar worden ook gedragen door kerkvorsten en andere vertegenwoordigers van religieuze groeperingen. De niet langer gedragen pauselijke tiara is hier een voorbeeld van. Deze bevatte maar liefst drie kronen boven elkaar en onderstreepte de macht en hoge positie van de paus. Binnen het Boeddhistische geloof zijn het bijvoorbeeld monniken, die een vergelijkbaar hoge kroon dragen waarin hun specifieke symbolen verwerkt zijn. Kronen die binnen de Islam worden gebruikt zijn veelal herkenbaar aan de ster of de maansikkel, terwijl de kronen die binnen de Joodse geloofsgemeenschap worden gebruikt vaak zijn voorzien van belletjes en op thorarollen zijn gemonteerd.
Het derde en laatste thema op de tentoonstelling laat zien hoe de kroon, enerzijds nog altijd een exclusief voorwerp, tegelijkertijd door brede lagen van de bevolking is overgenomen en op tal van manieren wordt gebruikt.
De oranje opblaaskroon op Koningsdag is een heel bekend (Nederlands) voorbeeld maar ook op andere feesten en verkleedpartijen is de kroon een geliefd object. Ongemerkt is de kroon ons dagelijks leven binnengeslopen en is hij terug te vinden op verpakkingen en talloze reclame uitingen. 

Wereldwijd speelt de kroon een belangrijke rol bij huwelijksplechtigheden en andere feestelijke gebeurtenissen als de overgang van kind naar volwassenheid, oogstrituelen of bij traditionele dansuitvoeringen en theatervoorstellingen. 

(foto's collectie Rene Brus)

Songkok
Maleisië
Fluweel, glaskralen
15 x 23 cm, hoogte 8,5 cm